Burgerparticipatie Next Level
Samen, op maat, de juiste verbindingen leggen.
Burgerparticipatie is nog niet in alle projecten vanzelfsprekend. Maar dat is natuurlijk wel onze ambitie, zeker in de Mijnstreekcoalitie. Maar hoe geef je hier vorm aan? Hoe kan je ervoor zorgen dat burgers binnen alle geledingen van de Mijnstreekcoalitie worden betrokken?
Als we kijken naar de Mijnstreekcoalitie dan kan burgerparticipatie op verschillende niveaus worden vormgegeven, namelijk op bestuurlijk niveau, project niveau en in de dagelijkse praktijk.
Burgerkracht Limburg heeft, onder andere binnen het project burgerparticipatie next level, een module ‘Burgerparticipatie vormgeven in projecten’ ontwikkeld om projectleiders en programmaleiders toe te rusten hier zelf mee aan de slag te gaan. Ook hebben we onderzocht hoe we Positieve Gezondheid onder de aandacht kunnen brengen bij burgers. We nemen jullie graag mee in onze bevindingen.
Burgerparticipatie vormgeven in projecten, hoe doe je dat?
Marja Veenstra, projectmanager legt uit: “Het biedt zoveel kansen en het werpt wel degelijk zijn vruchten af. Zeker na uitrol van het project. Maar toch blijven we zien dat het betrekken van burgers een lastig onderdeel kan zijn. We zijn tijdens het project gestart met coachingsbijeenkomsten. Hierbij lag de nadruk op vragen als: ‘Wie kun je betrekken?’, ‘Welke methodiek van participatie kun je het beste kiezen?’, ‘Hoe zorg je ervoor dat inbreng je product verder helpt (betekenisvolle inbreng)?’, ‘En hoe kun je deze toepassen?’
Hierbij is de theorie over burgerparticipatie besproken maar is het ook toegepast in de praktijk. Door te leren van elkaar en van ieders ervaring. Dat gebeurde aan de hand van projecten en programma’s passend bij de mijnstreek-coalitie. In dit project is gekeken naar drie doelgroepen:
- Ouderen in een kwetsbare positie
- Verminderen vragen naar de spoedzorg
- Burgers met diabetes
We leggen eerst de basis vast van Burgerparticipatie in een visiedocument
Naast de coachingsmodule is er gewerkt aan een visiedocument. Door Corona was het helaas niet haalbaar om dit fysiek of via teams met de bestuurders op te pakken. Om die reden heeft Marja hen afzonderlijk gevraagd om input. Deze input is vervolgens verwerkt en samen met de bestuurders zijn de resultaten besproken. Na akkoord zijn deze resultaten meegenomen in het visiedocument. “Bestuurders vinden het belangrijk om burgers te laten participeren maar het blijft lastig om dit te borgen”, aldus Marja.
De geleerde lessen uit de praktijk
Marja vertelt, “Wat we tijdens het project vooral tegenkwamen is dat wanneer projectleiders daadwerkelijk aan de slag gingen, zelfs de meest gemotiveerde projectleider soms in de knel kwam. De voornaamste reden hiervoor is de borging. Het is van belang dat de bestuurder en de projectleider burgerparticipatie borgt en vastlegt in het projectvoorstel. Zodat mensen hierop ook afgerekend kunnen worden. Want wat we nu zagen, is dat als dit niet gebeurt, de kans dreigt dat de burger op de laatste plaats komt te staan. Het project moet immers af en zodra er tijdsdruk op komt te staan valt burgerparticipatie af. En dit terwijl de projectleiders goed weten wat de stem van de burger juist aan het einde oplevert. Het kost wel energie om gemotiveerd te blijven en de relevantie te blijven zien. Omdat nu extra tijd aan de voorkant van het project zit. Hier moet goed rekening mee worden gehouden in de projectplanning. Ook betekent dit dat er goed gekeken moet worden naar de juiste vorm van participatie zodat het project er het maximale uit kan halen. Het kost tijd en energie, ook voor de participanten.”
De tijd en energie die aan de voorkant erin wordt gestoken levert veel op
En dat is soms omdenken. Je haalt de weerstanden en zaken die burgers na implementatie van het project vaak zien en meemaken nu al aan de voorkant weg. Deze is al getackeld omdat burgers zijn betrokken. Het eindproduct sluit beter aan bij de doelgroep, de burgers. En daar ontwikkel je het product voor.
“Ambitie was om mensen toe te rusten zodat ze zelf de participatie handen en voeten kunnen geven maar dat blijft een uitdaging. Er wordt toch nog om ruggespraak gevraagd. We maken ons dus nog niet overbodig. Ook omdat er vaak nog draagvlak nodig is om het op de agenda te krijgen en we hebben veel expertise in wat wel werkt en wat ook niet werkt”, aldus Marja.
Burgers betrekken is heel belangrijk
“We zien dat het heel belangrijk is om burgers te betrekken. Je haalt veel zaken al aan de voorkant weg die de gebruiker ervaart. Daardoor is het eindproduct kwalitatief veel beter. We hebben in het project ook vooral gekeken naar wat kunnen we samendoen. Als we haakjes zagen met andere projecten dan haakten we daarbij aan. Zo hebben we ervoor gekozen om voor de doelgroep ‘ouderen in een kwetsbare positie’ aan te haken bij het project ‘Veerkrachtig Samen Beslissen’ (VSB). En bij de vraag hoe we ervoor kunnen zorgen dat minder mensen contact opnemen met de spoedzorg, kwamen wij erachter dat de oorzaak voor een groot deel bij de thuiszorgmedewerker lag die vaak doorverwijst en niet zozeer bij de patiënt. We hebben er ook voor gekozen om aan te haken bij de landelijke campagne die in de maak is. Zoals al aangegeven hebben we ook het gedachtegoed Positieve Gezondheid bij burgers onder de aandacht gebracht. Hiervoor hebben we webinars en workshops georganiseerd die goed werden bekeken. Dit is een goede tool om dit gedachtegoed onder de aandacht te brengen.”
Borging binnen een project is echt belangrijk”
De grootste geleerde les is de borging van burgerparticipatie binnen de projecten en dan echt de projectplanning. Daarnaast ook kijken naar het aansluiten bij bestaande initiatieven en zaken. De juiste verbindingen zoeken en vinden. Zodat we samen grote stappen kunnen maken. En als laatste blijft het belangrijk om te evalueren en steeds naar de doelgroep te kijken. Blijf workshops op maat aanpassen. Weet wie er voor je zit. Weet wie het product gebruikt. Kortom, samen, op maat, de juiste verbindingen leggen.