Nieuwsbrief 3 2024 – Provinciaal Overleg Limburgse Cliëntenraden
Armoede | Hoofdlijnenakkoord PVV, VVD, NSC en BB op gebied van armoede en schulden
In het Hoofdlijnenakkoord tussen PVV, VVD, NSC en BBB en de budgettaire bijlage staat het volgende over armoede- en schuldenbeleid:
- Verbetering gemeentelijke schuldhulpverlening wordt doorgezet, met focus op aanpak problematiek bij de bron.
- Niet verder nivelleren. Geen structurele verhoging minimumloon en bijstand.
- Meer loon naar werken door lastenverlichting op arbeid en verlaging marginale druk.
- Een knelpuntenaanpak en extra middelen (envelop) voor specifieke groepen onder het bestaansminimum, onder wie werkende armen.
- Bevriezen afbouw dubbele heffingskorting in de bijstand in 2025 – 2027. In 2011 stemde de Tweede Kamer voor geleidelijke afbouw in 20 jaar. Dit om te voorkomen dat het verschil in inkomen tussen een stel met een uitkering en een werkende steeds kleiner zou worden. Sindsdien hebben meerdere kabinetten de afbouw tijdelijk bevroren. Lees in de inleiding van de MvT van destijds wat precies de gevolgen zijn.
- (Kinder-)armoedecijfers komen niet uit boven referentiejaar 2024. Deze doelstelling is minder ambitieus dan die van het huidige demissionaire kabinet.
- Eigen risico in de zorg verlaagd naar €165 in 2027. Dat is ongeveer het niveau van 2011. Eigen risico getrancheerd op maximaal €50 per behandeling. Dit betekent dat mensen per behandeling niet meer dan €50 kwijt zijn van hun eigen risico. In de jaren 2025 en 2026 is het eigen risico nog €385 zoals nu, maar is er ook een envelop van €2,5 miljard voor gerichte lastenverlichting aan burgers in aanloop naar verlaging eigen risico.
- Afschaffing tegemoetkoming arbeidsongeschikten voor extra kosten als gevolg van ziekte of handicap.
- Stelselherziening kinderopvang (bijna gratis voor werkende ouders en overheveling naar instellingen) wordt doorgezet.
- Voorbereiding wetgeving voor hervorming toeslagen- en belastingstelsel.
- Verbod op geven van voorrang bij toewijzing sociale huurwoningen aan statushouders op grond van het feit dat zij statushouders zijn.
- Van nieuwbouw moet minimaal 30% gemiddeld sociale huur zijn. Het wetsvoorstel Versterking regie volkshuisvesting wordt aangepast om gemeenten hier meer lokale ruimte te geven.
- Jaarlijkse sociale huurontwikkeling volgt tot 2026 de bestaande afspraak met woningcorporaties: CAO ontwikkeling -0,5%. Vanaf 2026: consumentenprijsindex +0%.
- Onderzocht wordt of en onder welke voorwaarden het recht van huurders op koop van hun sociale huurwoning kan worden vormgegeven.
- Verlaging energiebelasting levert voor huishouden met gemiddeld verbruik financieel voordeel van ca. €29 per jaar in 2025 oplopend naar ca. €50 per jaar in 2030.
- Hoger kindgebonden budget.
- Hogere huurtoeslag.
- Eenmalige tegemoetkoming in afbouw schulden studenten pechgeneratie.
- Budget voor bijstand wordt in samenhang met maatregelenpakket op het terrein van asiel structureel met €100 miljoen verlaagd.
- Er komt een recht op vergissen. Een enkele fout kan niet langer een burger diep in de problemen duwen. Aanmanings- en incassokosten van de overheid gaan fors omlaag.
In het Hoofdlijnenakkoord staat niets nieuws over gemeentelijk armoede- en schuldenbeleid.
Wat betekent het Hoofdlijnenakkoord voor het Sociale Domein?
De nieuwe coalitie van PVV, VVD, NSC en BBB wil veel geld vrij maken voor preventie. Dat is een opvallend speerpunt van het Hoofdlijnenakkoord dat het nieuwe kabinet vorige week presenteerde. Wat betekent het akkoord verder voor het sociaal domein? Wat baart Movisie zorgen en waar liggen kansen?
Ontwikkelingen Participatiewet in balans:
‘Uitgaan van vertrouwen en meer rekening houden met wat er speelt in iemands leven’. Dat vormt de basis van de herziene Participatiewet.Lees het wetsvoorstel van de Participatiewet in balans zoals die, nog net voor haar afscheid op 21 juni jl., door Minister Schouten is ingediend:
Sittard-Geleen neemt schulden over.
Het komt de laatste tijd steeds vaker voor dat Gemeenten kiezen voor het overnemen van schulden van inwoners. Lees hier hoe: Sittard-Geleen het wil gaan aanpakken.
Wetgeving | Verplichte verzekering arbeidsongeschiktheid voor zelfstandigen
Zelfstandigen krijgen straks recht op een arbeidsongeschiktheidsuitkering als ze door langdurige ziekte niet meer het minimumloon kunnen verdienen (WML). Door een nieuwe verplichte verzekering lopen zij minder financiële risico’s door ziekte. Minister Van Gennip van Sociale Zaken en Werkgelegenheid brengt deze Wet Basisverzekering Arbeidsongeschiktheid Zelfstandigen (BAZ) vandaag in internetconsultatie, zodat betrokkenen op het wetsvoorstel kunnen reageren.
Zelfstandigen die ziek worden, lopen grote risico’s op een zware teruggang in inkomen. Zij kunnen zich hier particulier voor verzekeren. Maar in de praktijk doet een grote groep dat niet. Soms omdat de kosten te hoog zijn maar ook omdat zij geen verzekering kunnen afsluiten omdat zij bijvoorbeeld door hun leeftijd, medische aandoening of medische geschiedenis uitgesloten worden. Het kabinet wil daarom dat er voor zelfstandigen, net als voor werknemers, een verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering komt die voor iedereen toegankelijk is. Ook zorgt een verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering voor een gelijker speelveld tussen zelfstandigen onderling en tussen werknemers en zelfstandigen. Daarnaast voorkomt het dat risico’s rond arbeidsongeschiktheid worden afgewenteld op de samenleving.
De BAZ komt voort uit een voorstel van de Stichting van de Arbeid. En is een onderdeel van het arbeidsmarktpakket, dit pakket moet zorgen voor een beter werkende arbeidsmarkt. Ook is het een afspraak uit het pensioenakkoord. Het kabinet heeft het voorstel verder uitgewerkt met de werkgevers-, werknemers-, zelfstandigenorganisaties en verzekeraars. Tijdens de internetconsultatie toetsen de beoogde uitvoerders ook de uitvoerbaarheid van dit wetsvoorstel.
Sociaal Cultureel Planbureau
Gemeenten te passief in steun aan kwetsbaren: ‘Door onrealistisch mensbeeld’
Gemeenten doen te weinig om mensen te bereiken die hulp en ondersteuning nodig hebben via bijvoorbeeld de bijstand, schuldhulpverlening of thuiszorg. Ze gaan ervan uit dat hun inwoners zelf aankloppen voor hulp als zij die nodig hebben.
In de praktijk is dat vaak niet het geval, vanwege schaamte, onwetendheid, wantrouwen of angst om subsidies kwijt te raken. Die houding van gemeenten verergert problemen en vergroot het wantrouwen richting de overheid. Dat schrijft het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) in een rapport over de beste methodes om meer mensen te bereiken in het zogenoemde sociale domein.
Het SCP noemt de huidige praktijk een “passieve vorm van dienstverlening”. Alleen een gemeentelijk loket openen, is niet voldoende, maken de onderzoekers duidelijk. Er is ook ruimte nodig om op mensen af te stappen; actiever op zoek te gaan naar diegenen die de weg naar ondersteuning niet kennen of niet weten te vinden.
Boekje met regelingen
In een handvol gemeenten gebeurt dat al, bijvoorbeeld in Meppel, waar ervaringsdeskundige Miranda de Haas in dienst is genomen. Zij maakte onder meer een boekje waarin alle regelingen tegen armoede in eenvoudige taal zijn uitgelegd. Die zijn huis aan huis verspreid en liggen bijvoorbeeld ook in wachtkamers van huisartsen. En de komende jaren hoopt De Haas extra stappen te zetten, onder meer met zoveel mogelijk huisbezoeken door vrijwilligers en professionals.
Maar vaak hebben gemeenten die ruimte onvoldoende. Dat komt onder meer door personeelstekorten, bezuinigingen of starre wetten en regels. Als voorbeeld noemt het SCP de privacywet AVG, die de mogelijkheid voor gemeenten verkleint om gegevens met elkaar te delen en zo de burgers in beeld te krijgen die extra hulp nodig hebben.
In Breda wordt ook het nodige gedaan om mensen te bereiken, zegt VVD-wethouder Arnoud van Vliet. Dat gebeurt via een toegankelijke website, een goed loket en een netwerk aan buurthuizen. “En soms gaan we de straat op om mensen aan te spreken, in de wijken waarvan we weten dat er veel mensen uit de doelgroep wonen.”
‘Onrealistisch mensbeeld’
Het is een probleem dat de rijksoverheid uitgaat van “onrealistische mensbeelden en aannames”, stelt het SCP. Zo was het uitgangspunt van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo, voor hulp bij het huishouden en zorg in huis) en de Jeugdwet dat die hulp tijdelijk zou zijn. Uiteindelijk zouden mensen weer zelfredzaam zijn of gebruikmaken van anderen in hun netwerk. “Dat is niet voor alle inwoners haalbaar”, concluderen de onderzoekers.
Een ander voorbeeld is de ‘decentralisatie’ van veel zorg- en ondersteuningstaken naar de gemeenten. Daar was de gedachte dat de lokale overheid dichter bij zijn inwoners staat en daardoor beter weet wat er speelt. In werkelijkheid is ook lokaal de afstand tussen beleidsmakers en wijkbewoners vaak groot, stelde het Sociaal en Cultureel Planbureau al eerder vast.
Volgens het SCP is er een omslag nodig: gemeenten moeten zorgvuldig nagaan waarom zij bewoners niet bereiken en wat de behoeften van die mensen zijn. Waar vraag en aanbod niet aansluiten, moeten aanpassingen komen. Als hulpverleners onvoldoende tijd hebben om bewoners op te zoeken, zijn scherpe keuzes noodzakelijk, bijvoorbeeld welke burgers een gemeente in elk geval wil bereiken. Cruciaal daarbij is dat er goed wordt geluisterd naar mensen, om er achter te komen wat zij precies nodig hebben.
Mondzorg toegankelijk voor iedereen?
SUN Nederland heeft een “Kennisdocument Mondzorg” gemaakt. Dit document bevat informatie, ervaringen en aanbevelingen rondom toegang tot mondzorg voor financieel kwetsbare groepen. Lees hier verder: https://www.armoedecoalitie-utrecht.nl/nieuws/mondzorg-toegankelijk-voor-iedereen/
Armoede | Minimabeleid zeven Noord-Limburgse gemeenten vergeleken.
FNV: ‘Armoedebestrijding is geen Postcodeloterij’
Vakbond FNV heeft onderzoek gedaan naar het minimabeleid in Noord-Limburg. Het beleid in de zeven gemeenten in die regio verschilt nogal.
Of en hoeveel steun minima krijgen, hangt af van hun woonplaats. De bond noemt dat willekeur en pleit voor identieke regels. “De ondergrens moet voor iedereen gelijk zijn”, zegt FNV in een maandag verschenen rapport.
Er is onderzoek gedaan in Beesel, Bergen, Gennep, Horst aan de Maas, Peel en Maas, Venlo en Venray. Alle gemeenten hebben meegewerkt.
Ondergrens
Gemeenten mogen zelf bepalen wanneer iemand in aanmerking komt voor inkomenstoeslag. Dat wordt gedaan door te kijken naar het sociaal minimum, een door de overheid bepaald maandelijks inkomen dat beschouwd wordt als een ondergrens. En daar koppelt de gemeente dan een eigen percentage aan.
Venlo bijvoorbeeld gaat uit van 102% van het sociaal minimum. Als je dat (of minder) als inkomen hebt, kom je in aanmerking voor inkomenstoeslag. Maar in Beesel en Peel en Maas kom je daar aanzienlijk eerder voor in aanmerking, al bij 120% van het sociaal minimum.
De bedragen die mensen krijgen verschillen ook nogal, ook die mogen gemeenten zelf bepalen. FNV noemt als voorbeeld de inkomenstoeslag voor een alleenstaande. In Beesel heeft die recht op 235 euro per jaar, in Venlo is dat 390 euro en in Peel en Maas 525 euro.
Willekeur
In het onderzoek is ook gekeken naar vergoedingen voor chronisch zieken en mensen met een beperking, naar bijzondere bijstand, naar de waardering van mantelzorg, naar eventuele collectieve aanvullende zorgverzekeringen en naar de eigen bijdrage voor mensen die onder de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) vallen. Ook daar ziet de bond verschillen tussen de zeven onderzochte gemeenten.
FNV pleit voor eenduidig beleid. “De willekeur in aanpak per gemeente moet stoppen. Armoedebestrijding is geen Postcodeloterij. De ondergrens moet voor iedereen in Nederland gelijk zijn”, schrijft de vakbond in de conclusie van het rapport.
Lees het hele rapport hier: Te veel verschillen in gemeentelijk armoedebeleid Noord-Limburg – FNV
Niet wonen in je werkland: harde grens
Steeds meer mensen wonen in één land binnen de EU en werken in een ander land. Dat speelt vooral langs de landsgrenzen omdat bijvoorbeeld woningen goedkoper zijn in Duitsland of België. Op 23 april 2024 presenteerde de LCR het signaal Grensproblematiek tijdens de mini-conferentie Harde Grens in Bredevoort.Door Burgerkracht De Pijler werd Ger Essers ingezet om een bijdrage te leveren in de discussie en met praktijkvoorbeelden de situatie onder woorden te brengen.
> Lees het signaal Grensproblematiek
> Kijk de mini-conferentie Harde grens terug
Ook Dagblad Trouw en NOS Radio 1 journaal hebben aandacht besteed aan de problemen.
Trouw-artikel: Over de grens werken? Dat kan grote risico’s meebrengen
NOS Radio 1 Journaal: Fatma Koşer Kaya over grensproblematiek
Bijstand- en AOW-uitkeringen gaan per 01 juli 2024 omhoog.
Per 1 juli 2024 staan er weer financiële veranderingen op het programma. Zo gaat het minimumloon omhoog en daarmee stijgt ook het bijstandsniveau in Nederland. Maar hoeveel geld krijgen mensen met een bijstandsuitkering eigenlijk per maand op hun rekening gestort?
Onder (bijstands)uitkeringen vallen verschillende uitkeringen, vastgelegd in wetten. Zo kennen we onder andere de Participatiewet, Algemene Ouderdomswet, Ziektewet en Werkloosheidsvet. Alle bedragen die onder deze wetten worden uitgekeerd zijn gekoppeld aan het minimumloon. En omdat het minimumloon op 1 juli stijgt van 13,27 euro per uur, naar 13,68 per uur, stijgen de uitkeringen mee.
Bijstanduitkering in Nederland:
Per 1 juli gaan de bijstandsuitkeringen omhoog, meldt Rijksoverheid. En dat betekent dat gerechtigden meer geld op de rekening kunnen verwachten. Eind vorig jaar waren er zo’n 398.000 Nederlanders met een bijstandsuitkering. Voor het eerst in twee jaar tijd is dat aantal gestegen.
De netto uitkering voor mensen van 21 jaar tot de AOW-leeftijd stijgt tot een bedrag van 1308,45 per maand. Dat is het bedrag voor alleenstaanden en alleenstaande ouders. Dat bedrag is opgebouwd uit een uitkering van 1243,03 euro per maand, plus vakantiegeld van 65,42 euro per maand.
Voor samenwonenden of gehuwden is het bedrag samen hoger, maar per persoon valt het bedrag lager uit. Voor hen is de uitkering in totaal 1869,21 euro netto per maand. Uitgesplitst bestaat dat bedrag uit 1775,75 euro uitkering, plus 93,46 euro vakantiegeld.
| Bijstandsuitkering | Netto bedrag |
| Alleenstaanden | 1308,45 euro |
| Gehuwden/samenwonenden | 1869,21 euro |
Bron: Uitkeringsbedragen per 1 juli 2024, Rijksoverheid
Maximaal vermogen bij een uitkering:
Om in aanmerking te komen voor de bijstandsuitkering, mag het eigen vermogen niet boven een bepaald bedrag uitkomen. Voor mensen in de bijstand zonder koophuis is dat bedrag gelijk aan 7.575 euro als je alleenstaand bent. Voor gehuwden of samenwonenden is het maximum eigen vermogen gelijk aan 15.150 euro.
* Zit je in de bijstand, maar ben je wel in het bezit van een eigen woning? Dan geldt er een aanvullend eigen vermogen van 63.900 euro uit de eigen woning.
AOW-bedragen per 1 juli 2024:
* Ook de AOW stijgt per 1 juli. Voor deze uitkering gelden er ook verschillende tarieven. Gehuwden en samenwonenden ontvangen samen een hoger bedrag dan alleenstaanden. Daarnaast gelden er ook nog andere regels voor samenwonenden of gehuwden met een partner die de AOW-leeftijd nog niet heeft bereikt.
* Per 1 juli 2024 kunnen alleenstaanden rekenen op een bruto bijdrage van de overheid van 1642,59 euro. Voor samenwonenden of gehuwden is dat 1.117,93 euro.