Nieuwsbrief 5 – Provinciaal Overleg Limburgse Cliëntraden

Energietoeslag 2023

Na de Tweede Kamer heeft op 3 oktober 2023 ook de Eerste Kamer ingestemd met het wetsvoorstel Eenmalige Energietoeslag 2023. 

Veel gemeenten willen de energietoeslag automatisch toekennen aan huishoudens die zij al kennen of die vorig jaar de toeslag kregen. De meeste mensen hoeven daardoor niks te doen om de toeslag te krijgen. Degenen die het niet automatisch ontvangen kunnen daarna gewoon een aanvraag indienen.  

De energietoeslag wordt uitgekeerd door de gemeente, en de gemeente bepaalt het bedrag. In de meeste gemeenten is de energietoeslag 2023 € 800. Om de eerste helft van 2023 te overbruggen hadden gemeenten namelijk de mogelijkheid de energietoeslag van 2022 te verhogen met een bedrag van € 500. Dit ging uit het budget voor de Energietoeslag 2023. Gemeenten die dit niet hebben gedaan kunnen de volledige € 1300 uitkeren, net als in 2022.

Energietoeslag 2023 voor studenten

Het wetsvoorstel kent daarnaast een aparte regeling voor studenten waarvan de ouders niet kunnen bijspringen om de hogere energiekosten te betalen. Zij ontvangen een eenmalige tegemoetkoming van € 400 via de Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO). Dit geldt voor studenten met een uitwonende basisbeurs en een aanvullende beurs, én voor studenten die langer studeren en eerder een aanvullende beurs kregen. DUO betaalt deze tegemoetkoming vanaf januari 2024 automatisch uit aan de studenten die er recht op 

Zie voor meer informatie: Wet Energietoeslag 2023 aangenomen | Nieuwsbericht | Rijksoverheid.nl

Adviesraad Sociaal Domein Gulpen Wittem stapt op

De Adviesraad Sociaal Domein Gulpen-Wittem heeft het vertrouwen opgezegd in het college van Gulpen-Wittem en in het bijzonder in de verantwoordelijke wethouder Frans Derksen. De vrijwilligers zijn ontstemd over de wijze waarop bestuurlijk en ambtelijk invulling werd gegeven aan de samenwerking. Deze samenwerking verliep niet zoals de leden van de ASD voor ogen stond. Daardoor werden de mogelijkheden voor een goede inbreng van de ASD steeds moeilijker.

Vanaf 2020 en ook al eerder is er bij de Adviesraad Sociaal Domein Gulpen-Wittem steeds meer de behoefte ontstaan om in een zo vroeg mogelijk stadium bij de voorbereiding van beleidsvoorstellen betrokken te worden om haar adviezen over voorgenomen beleidsveranderingen aan het college van burgemeester en wethouders zo goed mogelijk te kunnen uitbrengen. Een werkwijze die ook in onze naburige gemeenten en landelijk gepraktiseerd wordt. Voor deze aanpak heeft de ASD helaas geen draagvlak gevonden bij met name de ambtelijke leiding binnen de gemeente Gulpen-Wittem. Die houding van de gemeente hierin past volgens de ASD ook niet bij het participatiebeleid van de gemeente.

Zie voor meer informatie: Home (asdgulpenwittem.nl)

Rapport Nationale Ombudsman: “inspraak mag geen vinkje zijn”

De banen die burgers in de Participatiewet krijgen aangeboden, sluiten vaak niet aan bij hun mogelijkheden en beperkingen. Het is moeilijk om de juiste match te maken tussen wat iemand wil en kan en de beschikbare banen. De meeste burgers in de Participatiewet ervaren onvoldoende invloed op hun eigen situatie. In sommige gemeenten worden cliënten ook te weinig betrokken bij de beleidsvorming en uitvoering van de Participatiewet. Dat concludeert de Nationale ombudsman in zijn rapport ‘Inspraak mag geen vinkje zijn’. Een onderzoek naar participatie en invloed van burgers in de Participatiewet.

In veel gemeenten is er geen cliëntenraad op het gebied van de Participatiewet, terwijl het doel van de wet wel is dat cliënten inspraak hebben. In de cliëntenraad zitten cliënten en vertegenwoordigers om mee te denken en mee te praten over het beleid en de uitvoering van de wet. Bij sommige gemeenten is er onvoldoende besef van het belang van inspraak van cliënten.

Mensen in de Participatiewet ervaren drempels bij het indienen van een klacht. Sommigen durven geen klacht in te dienen, uit angst gekort te worden op de uitkering. Bij gemeenten die hun klachtbehandeling uitbesteden aan externe partijen weten mensen soms niet waar ze hun klacht kunnen indienen. De ombudsman pleit voor één loket in iedere gemeente, waar burgers heen kunnen met hun problemen en klachten. Laat kwetsbare mensen niet verdwalen in overheidsland.

Zie voor meer informatie:  Burgers in de Participatiewet ervaren onvoldoende invloed | Nationale ombudsman

Een zeker bestaan deel 2

De bestaanszekerheid moet landelijk worden aangepakt met een centrale rol voor de Rijksoverheid. Er is structureel beleid nodig om ervoor te zorgen dat mensen kunnen rondkomen en kunnen meedoen aan de maatschappij, staat in het tweede en afsluitende rapport ‘Een zeker bestaan II’ van de Commissie sociaal minimum. De Commissie adviseert onder andere om:  

• wettelijk vast te leggen dat er iedere 4 jaar een herijking van het sociaal minimum komt.
• de wettelijke positie van kinderen moet worden versterkt, bijvoorbeeld door een wettelijk recht op basisvoorzieningen zoals warm water en energie te regelen.
• er moeten eenduidige afspraken te maken over de doelgroep en de hoogte van lokale voorzieningen, zodat iedereen gelijk wordt behandeld, ongeacht de woonplaats. 
• de overheid moet een realistisch mensbeeld hebben bij het aan werk helpen van mensen. Wie kan werken, krijgt hulp bij het vinden van een baan. Om de overgang van bijstand naar werk te vergemakkelijken, wil de Commissie de regels voor bijverdienen flexibeler maken. Voor mensen die niet kunnen werken, moeten er mogelijkheden zijn voor beschut werk of andere zinvolle activiteiten.
• het kabinet moet ook aan de slag met een grondige herziening van het toeslagenstelsel, met een focus op zekerheid. 

Zie voor meer informatie: Een zeker bestaan; Naar een toekomstbestendig stelsel van het sociaal minimum (Rapport II) | Rapport | Rijksoverheid.nl

Campagne om ouders te wijzen op hulpregelingen

Het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) zet opnieuw in op voorlichting om mensen met geldzorgen te wijzen op beschikbare hulp. Deze keer is er extra aandacht voor ouders en de voor hen beschikbare regelingen. 

Het kabinet kondigde op Prinsjesdag een aantal koopkrachtmaatregelen aan. Maar veel huishoudens blijven bezorgd over hun toekomstige financiële situatie. Om ouders bewust en bekend te maken met de verschillende regelingen is er een nieuwe campagne gestart. Die moet er mede toe leiden dat de gevolgen van kinderarmoede minder schrijnend worden.

De campagne verwijst naar Geldfit. Dat is de plek waar alle beschikbare hulp is verzameld. Op de site kan iemand bijvoorbeeld testen welke regelingen hij of zij aan kan vragen, handige tips en ervaringsverhalen lezen of ontdekken welke organisaties verder kunnen helpen. Ouders met beperkte financiële middelen kunnen ook aanvragen doen voor schoolspullen, sportactiviteiten, muziek- of zwemlessen, leuke uitstapjes of een verjaardagsbox.

Zie voor meer informatie: Campagne om ouders te wijzen op financiële hulp (gemeente.nu)

Nog geen structurele oplossing voor strijdige inkomensregelingen

Gemeenten blijven ook de komende jaren nog verantwoordelijk voor het helpen van enkele duizenden huishoudens die door een ongelukkige samenloop van regelgeving rond belastingen, toeslagen en uitkeringen onder bijstandsniveau leven. Het demissionaire kabinet heeft een structurele oplossing in beeld, maar die laat nog zeker tot 2028 op zich wachten.

De definitieve oplossing die het kabinet voor ogen heeft, vereist wetswijzigingen op het gebied van uitkeringen en belastingen. Of invoering in 2028 haalbaar is, hangt bovendien nog af van de vraag of de Belastingdienst tegen die tijd in staat is de regeling uit te voeren. Voor de tijdelijke regeling waarmee mensen de komende jaren toch geholpen worden, is op Prinsjesdag een totaalbedrag van 89 miljoen euro gereserveerd.

Dat het kabinet voor de uitvoering bij gemeenten aanklopt, komt doordat de Belastingdienst en het UWV hebben aangegeven dat op korte termijn niet aan te kunnen. Gedupeerden krijgen nu ook al hulp van gemeenten via de bijzondere bijstand.

Zie voor meer informatie: Structurele oplossing voor alleenverdienende huishoudens | VNG

Toenemend aantal betalingsachterstanden inwoners gemeld

Het aantal betalingsachterstanden voor vaste lasten als huur, zorgverzekering, drinkwater en energie is in de eerste zes maanden van dit jaar licht gestegen. Daarbij steeg niet onverwacht vooral het aantal signalen van energieleveranciers. 

Het aantal betalingsachterstanden dat energieleveranciers meldden in 2022 bleef constant. In het eerste half jaar van 2023 neemt dit aantal toe. Dat kan verschillende oorzaken hebben. Zo zijn bijvoorbeeld enkele financiële ondersteuningsmaatregelen om de energierekening betaalbaar te houden, per 1 januari 2023 gestopt. Daarnaast zullen er huishoudens zijn die hun termijnbedrag niet omhoog hebben bijgesteld, terwijl de energieprijzen wel stegen. Met waarschijnlijk als resultaat een nabetaling bij de jaarafrekening. 

Zie voor meer informatie: Toenemend aantal betalingsachterstanden gemeld aan gemeenten | Divosa

Minimumloon omhoog en invoering uniform uurloon per 1 januari 2024

Op 1 januari 2024 gaat het wettelijk minimumloon omhoog met 3,75%. Het wettelijk bruto minimumuurloon voor werknemers van 21 jaar en ouder bedraagt dan € 13,27 per uur. 

Het gaat om een reguliere indexatie, elk half jaar stijgt het minimumloon mee met de cao-lonen. Tegelijk voert het kabinet per 1 januari 2024 een nieuwe wet in voor het minimumuurloon.

Het maandloon van een minimumloonverdiener wordt straks bepaald door het feitelijke aantal uren dat is gewerkt. Nu is het nog zo dat minimumloonverdieners die 40 uur werken een lager uurloon hebben dan mensen die 36 uur werken. Aan die ongelijkheid komt een einde.

Zie voor meer informatie: Minimumloon omhoog en invoering uniform uurloon per 1 januari 2024 | Nieuwsbericht | Rijksoverheid.nl

2de Kamer Verkiezingen 22 november 2023: Wat staat er in de verkiezingsprogramma’s over het Minimumloon:

• De VVD wil geen werkende armen meer in Nederland. Met een voltijdsbaan moet je rond kunnen komen. Om dit te bereiken wil de VVD het minimumloon verhogen. 
• Volt wil het minimumloon verhogen tot 14 euro en sluit een verdere verhoging niet uit. De uitkeringen stijgen niet mee. De verhoging mag geen negatieve gevolgen hebben voor kleine ondernemers. De lasten op arbeid worden verschoven naar grote vermogens. 
• BBB wil op de langere termijn de bijstandsuitkering en het minimumloon verhogen, zodat in voldoende mate rekening wordt gehouden met de inflatie en de gestegen kosten van levensonderhoud. 
• De ChistenUnie vindt het minimumloon te laag om van rond te komen. Daarom moet het de komende periode verhoogd worden naar 60% van het modale salaris. Dit betekent dat het minimumloon in 2028 uitkomt op bijna €18,- euro per uur. 
• Het CDA wil het minimumloon verhogen om werkende armen tegen te gaan.
• SP wil het minimumloon verhogen tot 16 euro. Ze laat de koppeling tussen lonen en uitkeringen in stand.
• PvdA/Groen Links gaat ook uit van een minimumloon van 16 euro en een koppeling tussen lonen en uitkeringen.
• D66 wil het minimumloon naar tenminste €17,50 verhogen in 2028. Ook hier stijgen AOW en bijstand mee. Het moet bovendien makkelijker worden om naast een uitkering bij te verdienen, en de onzekerheid moet worden weggenomen. 
• Ook bij Partij voor de Dieren stijgt het minimumloon naar €16,- en beweegt het minimumloon mee naar 60% van het mediane inkomen. Uitkeringen stijgen hier eveneens mee. 
• NSC wil het minimumloon licht verhogen, maar noemt nog geen bedrag.

Helft gemeenten nog niet aan de slag met VN-verdrag Handicap

Gemeenten zijn verplicht om een Lokale Inclusie Agenda (LIA) op te stellen in het kader van de uitvoering van het VN-verdrag Handicap. Sommige zijn hier volop mee bezig, andere gemeenten moeten nog beginnen, zo blijkt uit een peiling door Movisie en de VNG.

In de Lokale Inclusie Agenda (LIA) moeten afspraken komen te staan over de uitvoering van het verdrag. Uit de zesde flitspeiling naar de uitvoering van het VN-verdrag Handicap door gemeenten, blijkt dat in 30 procent van de gemeenten zo’n agenda wordt uitgevoerd. Vooral grotere gemeenten, met meer dan 25.000 inwoners, voeren een LIA uit. Daarnaast heeft 8 procent de LIA vastgesteld, maar nog niet in uitvoering gebracht en is nog eens 15 procent bezig met de ontwikkeling hiervan.

Zie voor meer informatie: Nog grote verschillen tussen gemeenten bij uitvoering VN-verdrag Handicap | Movisie

Nieuws uit Weert

Een aantal jongeren in Weert heeft te maken met problematische schulden. In sommige gevallen kunnen ze geen aanspraak maken op de normale, reguliere schuldregeling. Voor deze jongeren is nu een nieuwe schuldregeling gemaakt. Weert is de eerste gemeente in Midden-Limburg die hiermee aan de slag gaat. De gemeente neemt de aflossing van de schulden van de jongere dan gedeeltelijk of helemaal over. Kredietbank Limburg is hierbij een belangrijke partner. In Weert kampen ruim 200 jongeren met schulden. Veel van deze jongeren hebben geen inkomen of alleen wat geld door een bijbaan en zitten klem in een situatie met weinig perspectief, waarin problemen zich soms ook stapelen. Op deze jongeren richt deze pilot zich.

Eerder dit jaar bleek uit een onderzoek dat Weert al veel doet op het vlak van armoede en geldzorgen, maar dat dit nog niet bij iedereen bekend is. Hierdoor wordt er nog niet optimaal gebruik gemaakt van alle ondersteuningsmogelijkheden die er zijn.

N.B. Weert kent al sinds 2018 een armoedebeleid. In Weert groeit ca. 9,5 % van de kinderen op in een gezin met een laag inkomen. Dit zijn ruim 800 kinderen.

Zie voor meer informatie: Twee initiatieven voor inwoners in armoede | Gemeente Weert

Wet vereenvoudiging banenafspraak naar Tweede Kamer

Demissionair minister Carola Schouten (Armoedebeleid en Participatie) heeft het Wetsvoorstel vereenvoudiging banenafspraak en quotumregeling naar de Tweede Kamer gestuurd. De nieuwe wet moet het voor werkgevers simpeler en aantrekkelijker maken om mensen met een arbeidsbeperking in dienst te nemen. Maar het is nog de vraag of de vereenvoudiging van de wet leidt tot meer banen.

In samenspraak met werkgevers, werknemers en het rijk kwam in 2013 de Wet banenafspraak tot stand. Volgens die wet moeten er in 2026 bij ‘gewone werkgevers’ 125.000 extra banen zijn voor mensen met een beperking. Eind 2022 stond de teller op 81.000 banen, bijna 65 procent van het streefgetal.

Hoewel werkgevers toenemend bereid zijn iemand met een beperking in dienst te nemen, blijkt uit onderzoek van het Sociaal en Cultureel Planbureau dat inclusief werkgeverschap voor veel bedrijven nog geen prioriteit heeft. Het is de gedachte dat het vereenvoudigen van de Wet banenafspraak daar verandering in kan brengen.

Zie voor meer informatie: Wet vereenvoudiging banenafspraak naar Tweede Kamer (binnenlandsbestuur.nl)

Nieuwe aanpak voor problematische schulden

Demissionair minister Schouten (Armoedebeleid) komt met verschillende nieuwe plannen voor het voorkomen en oplossen van problematische schulden. Hiermee wil zij voorkomen dat mensen onder het bestaansminimum belanden.

In 2022 is de Betalingsregeling Rijk gestart: één gezamenlijke betalingsregeling voor alle openstaande vorderingen bij overheidsorganisaties. Een van de doelen is ervoor te zorgen dat bedragen niet oplopen voor wie zijn vordering aan het Rijk niet kan betalen, zoals bij boetes of door rente. De ambitie is dat in 2027 alle overheidsschuldeisers (met een groot deel van de vorderingen) zijn aangesloten. 

Daarnaast wordt bekeken of er een Landelijke Schuldpauzeknop kan worden ingedrukt in situaties waarbij mensen hun schulden echt niet kunnen betalen. Zo krijgt iemand met schulden tijdelijk rust en hulp om zaken op een rijtje te zetten, waarna het terugbetalingstraject weer kan worden gestart.

Zie voor meer informatie: Schulden aanpakken | Schulden | Rijksoverheid.nl