Praat jij wel eens met iemand die hetzelfde heeft meegemaakt?
Zelfregie kan van onschatbare waarde zijn voor mensen wanneer je een ander kunt helpen met jouw eigen ervaring. Iedereen heeft in zijn leven wel iets meegemaakt dat helpend voor een ander kan zijn.
Wat is uw boodschap bij dat niet-alledaagse woord Zelfregietool?
‘Heb je behoefte aan een luisterend oor, maar weet je niet waar je terechtkan? Of moet je lang wachten totdat er echt naar jou wordt geluisterd? Wij kunnen voor jou op zoek gaan naar iemand met dezelfde ervaring. Praten met iemand die hetzelfde heeft meegemaakt, helpt.’
Het vinden van mensen die tobben met vragen in soms de uithoeken van de maatschappij, lijkt mij een uitdaging. Welke instrumenten gebruikt u om hen te bereiken?
‘We bereiken mensen via sociale media, podcasts, dagbladen en er is de zelfregietoolwebsite.’
Dat leidt regelmatig tot mooie reacties. “Het was fijn om eens te praten met iemand die hetzelfde meemaakt. Door mijn chronische ziekte voel ik me vaak een last. Ik wil niet de ziekte zijn, want ik ben meer dan dat. Daardoor voel ik me alleen en onbegrepen. Door met iemand te praten, weet je dat je niet de enige bent.”
Bevlogen en betrokken óók als vrijwilliger
Meer dan tien jaar is Anja (62) met veel plezier vrijwilliger en op vele fronten. In haar oorspronkelijke ‘werkleven’ was ze fysiotherapeute en runde ze een praktijk in Venray.
Maar toen 21 jaar geleden MS bij haar geconstateerd werd wist ze dat hierdoor haar reguliere ‘werkende leven’ ten einde zou lopen. Toch heeft ze het nog 10 jaar volgehouden. Op het laatst met hangen en wurgen.
‘Stoppen met werken betekent voor mij niet zonder bezigheid zitten; ik wilde invulling hebben – ook na mijn werkend bestaan’
Tussentijds had ze al om zich heen gekeken en vrijwilligerswerk gevonden bij patiëntenvereniging Freya. Een vereniging voor mensen met vruchtbaarheidsproblemen. Dus toen ik in 2013 stopte met werken zat ik niet zonder bezigheid maar ging ik meteen verder. Op een heel ander vlak en een andere manier, als bestuurslid. Voordat mijn maximale termijn eindigde ben ik ook van hieruit tijdig verder gaan kijken.
‘Burgerkracht Limburg en Zuyd Hogeschool; er is zoveel waar je je steentje aan kunt bijdragen en: wie op zoek is vindt wat!
“In de krant zag ik een vacature als vrijwilliger bij het voor Huis voor de Zorg. Er werden patiëntvertegenwoordigers gezocht waarbij ook de mogelijkheid werd geboden om hiervoor een korte opleiding te volgen. Dat paste wel in mijn straatje. Ik heb gesolliciteerd en rolde daarna van het één in het ander. Inmiddels ben ik aan de slag bij Burgerkracht Limburg waar ik onder andere betrokken raakte bij projecten als MS Zorg Plus en PxZorg (een visie op hoe verschillende organisaties gezamenlijk zorg organiseren in Noord-Limburg, sámen met de patiënt). Ook bij Zuyd Hogeschool kon ik aan de slag en werk ik al langdurig mee in verschillende projecten zoals een project fysiotherapie. In dit project proberen we het oefenen van mensen na een hersenbloeding te verbeteren. Zo is er bijvoorbeeld een set kaarten ontwikkeld om fysiotherapeuten te helpen met het zich eigen maken van nieuwe methodes. Indirect blijf ik op deze manier betrokken met mijn arbeidsverleden”.
Een ander project waar Anja warm voor loopt is het prijswinnende project ‘Zie en hoor de cliënt’, een logopedieproject waar ze samen met het onderzoeksteam van Zuyd Hogeschool onderzocht hoe je vragenlijsten effectief kunt inzetten. Daarbij houden we rekening met patiënten die taalverwerkingsproblemen (afasiepatiënten) hebben.
Afronden, een prijs winnen en meteen weer verder kunnen gaan
“We probeerden dus om communicatie te verbeteren. Dat is goed gelukt. Het project won een ‘Open Science Award’ en werd na afronding breder getrokken. Het vervolg hierop is het project: ‘Nu begrijp ik je! (en ja: ik doe mee). Dit project wil bijdragen aan een inclusieve samenleving. Ook een gemeente en een woningbouwvereniging zijn inmiddels bij het project betrokken. Naast taal wordt nu ook serieus naar bejegening gekeken Daar komen concrete zaken uit. Zo heeft de woningbouwvereniging hun vragenlijst al flink kunnen verbeteren. Uit het project komen richtlijnen en tips naar voren om (nog beter) te communiceren met (kwetsbare) burgers. Het project moet iets opleveren en dat doet het ook. Er komen hele praktische zaken aan het licht waar we ons voordeel mee kunnen doen. Zo zijn er zijn meerdere en helderder brieven geformuleerd, die toegankelijk en uitnodigend zijn gemaakt, maar vooral op het organisatorische vlak zijn nog heel wat hobbels te nemen. Een uitdaging!”
Van professional naar vrijwilliger; mijn intrinsieke motivatie is hetzelfde als vroeger:
‘Ik wil de zorg verbeteren!’
“Voor mij betekent vrijwilliger zijn invulling ná mijn werk. Ik ben 100% arbeidsongeschikt verklaard, ontvang een uitkering en vind dat ik best wat terug mag doen voor de maatschappij. Mijn interessegebied is groot. Ik haal er veel voldoening uit, vind het leuk om te doen. Mijn intrinsieke motivatie is dezelfde als vroeger. Ik wil zorg verbeteren. Vroeger was ik een praktijkmens en had direct contact met patiënten. Nu is dat meer overkoepelend, abstracter en op afstand, maar nog steeds probeer ik zorg een beetje beter te maken. Dat betekent soms een lange adem hebben en kan frustrerend zijn, maar blijft nog steeds boeiend en de moeite waard”.
Vrijwilligerswerk en de toekomst.’ Kom de jonge mensen tegemoet en zet projectmatiger in. Alles wat je kunt bijdragen is goed. Het hoeft niet allemaal zo moeilijk, áls het maar meerwaarde heeft’
“Hoe we in de toekomst effectief met het vrijwilligerstekort om kunnen gaan? ‘Het wordt vaak gezien als een opgave maar het levert jezelf ook zoveel op. Vrijwilligerswerk kun je doen op verschillende niveaus. Je lang aan iets verbinden is niet meer van deze tijd. Kom jonge mensen tegemoet en zet ze projectmatig in, dan is het te overzien. Vrijwilliger zijn is niet iets wat opgelegd moet worden. Vrijwilligerswerk moet behapbaar blijven. Zoek iets dat bij je past. Ik vind het leuk om mensen te inspireren en wordt zelf ook geïnspireerd. Het is leuk om met jonge mensen te werken, want die kijken anders. Als vrijwilliger voor de hersenstichting kom ik veel jonge mensen tegen. Mensen met een niet aangeboren hersenafwijking en wat die allemaal nog doen…
Dat ontroert, maar inspireert me ook. Petje af. Mooie wisselwerking. Generatiekloof op sommige dingen? Ja, ouderen voelen zich vaak plichtmatig betrokken. Jongeren denken daar anders over”.
Ga jij nog een poosje verder als vrijwilliger?
“Jazeker (lachend). Ik kan nog wel even door. Ik ben aan een studie begonnen en doe onderzoek naar patiënten participatie. Dat is ingewikkeld maar vanuit mijn achtergrond is het makkelijker om me in te leven. Ik zit nu aan de patiëntenkant, maar snap ook waar onderzoekers en zorgverleners tegen aan lopen. Voorlopig ben ik daar nog wel even zoet mee omdat het niet meer zo snel gaat vanwege het energiepeil. Gelukkig kan ik mijn eigen tijd indelen want soms is het moeilijk om de juiste balans te houden. Ik vind zoveel leuk en loslaten is moeilijk. Maar ik krijg energie wanneer iets me lukt. Vrijwilligerswerk verrijkt je.
Voor mezelf voeg ik daaraantoe: ‘denk in mogelijkheden’; eigenlijk mijn levensmotto!”
‘Zijn wie je bent. Beter kun je volgens mij niet worden.’
‘Zijn wie je bent’ dat is de naam van mijn praktijk in Hegelsom. Daar is alles mee gezegd en dat is ook wat Positieve Gezondheid uitdraagt. Soms gaat het leven moeizaam dat het even niet meer lukt. Onverwacht word je met tegenvallers, problemen, verlies geconfronteerd waardoor je jezelf opnieuw uit moet vinden. Dat gaat met vallen en opstaan. Iedere dag opnieuw ervaar ik in mijn contact met cliënten dat ‘gezond zijn’ meer is dan de afwezigheid van ziekte. Het gaat ook om meedoen in de maatschappij, zingevend bezig zijn en je nuttig voelen.
Én het gaat ook om de vraag ‘Leef je je leven zoals JIJ dat belangrijk vindt en waarin JIJ tot je recht komt, met alles wat je leven je toebedeeld’? Dát onderzoeken en jezelf onder de loep nemen, de (soms pijnlijke) zelfreflectie en ontdekken dat je een keuze hebt. Een keuze om te blijven doen wat je altijd deed óf om het anders te gaan doen.
Op deze manier word je als vanzelf meer naar positieve gedachten toe getrokken. Het is mooi om dan te zien dat mensen ontdekken dat ze meer zijn en kunnen dan ze voor mogelijk houden. Het gedachtengoed van Positieve Gezondheid is daarbij een goede leidraad. Door (soms spannende) stappen te zetten, te groeien leer je je eigen keuzes weer te vertrouwen.
Een duurzame verandering die je uit jezelf teweegbrengt.
Rouwverwerking
In mijn praktijk bied ik ook hulp bij rouwverwerking. We denken bij Verlies vaak aan het overlijden van een dierbaar persoon. Verlies heeft echter veel gezichten, denk maar aan verlies van Gezondheid, Vertrouwen, Veiligheid, Geloof, Hoop, toekomstperspectief en Vanzelfsprekendheid.
Dit alles kan maken dat het moeilijk is om de draad weer op te pakken. Hoe meer pijn het doet om ergens aan te denken, des te meer je soms de neiging hebt om het weg te drukken. Dat werkt mogelijk tijdelijk maar komt vaak als een boomerang terug op je bord.
Wat meespeelt is wat je van huis uit hebt meegekregen, je opvoeding en wat je geleerd hebt. Mogelijk ben je als kind een keer gestraft, afgewezen of genegeerd bij het tonen van emoties. Zonder daar overigens een oordeel over te hebben want dingen gaan zoals ze gaan. Heb je in je nest van herkomst de taal van het ‘voelen’ geleerd? Was er ruimte om over tegenslag, verandering en verlies te praten. En niet alleen over praten maar ook beleven, onderzoeken, erkennen? Werd het gezien, mocht het er zijn?
Het gaat erom om te zien wat je in ‘je nest van herkomst’ bent tegengekomen én welk verhaal jíj daar zelf van hebt gemaakt.
Het begint altijd met je verhaal en de bewustwording dat we ‘in dat nest’ heel veel hebben gekregen en ook hebben gemist. Meestal wordt er dan ergens wel een zaadje geplant waardoor je verder kunt.
Door het bieden van veiligheid, vertrouwen, te laten, te luisteren en vooral de ander in diens proces te laten, diens eigen onderzoek te laten doen.
Elvira Derks; ‘Goede patiëntenzorg is onlosmakelijk verbonden met informele zorg’
De toegevoegde waarde van informele zorg staat niet duidelijk op ieders netvlies. Daar valt nog een hele inhaalslag te maken!
Informele zorg wat is dat eigenlijk precies?
Informele zorg is álle onbetaalde zorg en ondersteuning die niet door een professional wordt verricht zoals bijvoorbeeld mantelzorg en zelfregie. Informele zorg gebeurt door een partner, familielid, vriend of kennis. De beste manier zoeken om samen te werken met informele zorgverleners en professionals dát is de uitdaging. Daarbij moet het uitgangspunt zijn dat de cliënt de best mogelijke zorg krijgt en de informele zorgverleners niet overbelast raken.
“De kracht van herhalen daar geloof ik heilig in”
Waarom is samenwerking tussen formele en informele zorg zo belangrijk en wat maakt het ingewikkeld? “Bij een grote organisatie zoals Zuyderland (6000 werknemers in de ziekenhuizen) is het lastig om iedereen goed te bereiken. Je moet niet alleen de juiste kanalen aanboren maar ook de focus op samenwerking blijvend onder de aandacht te brengen, blijven herhalen zodat het op de agenda blijft staan!”
Zuyderland en Informele zorg
Elvira is beleidsfunctionaris Persoonsgerichte Zorg/Kwaliteit & Veiligheid Zuyderland. Een professional die zich bezighoudt met informele zorg binnen het team Persoonsgerichte Zorg. “We willen de mens achter de patiënt beter leren kennen, daar hoort ook de mantelzorger bij. Daarbij stellen we ons steeds weer opnieuw de vraag: ‘wat kunnen wíj als ziekenhuisorganisatie doen om de positie en de rol van de mantelzorger te versterken?’ Met andere woorden: een nog prominentere rol geven. Wanneer de strategie gericht is op de best mogelijke zorg thuis dan betekent dit ook dat je niet alleen de wensen en behoeften van de patiënt, maar ook kijkt naar wat de sociale omgeving nodig heeft. De mantelzorger heeft allerlei zorgtaken en wordt aangespoord om mee te gaan naar gesprekken bij zorgverleners. Maar er is onvoldoende zicht op hoe het hele plaatje structureel is ingericht. Deelnemen aan projecten waar patiënten en mantelzorgers aansluiten is daarom belangrijk. Een voorbeeld hiervan is het Ouderenpanel om de zorg voor de oudere patiënt nog verder te verbeteren. Dat doen we samen met Burgerkracht Limburg. Naast mantelzorgers nemen ook overkoepelende partners deel aan de bijeenkomsten zodat helder wordt wat er ontbreekt om die persoonsgerichte zorg zo effectief mogelijk aan te bieden.
Meer bekendheid door middel van lotgenotencontact (de Zelfregietool)
We wijzen zorgverleners met patiëntencontacten op het bestaan van lotgenotencontact en mogelijkheden bij de informele zorg. De zelfregietool kan worden ingezet. De zelfregietool wordt vermeld op de aandoeningsgerichte pagina’s. Ook hebben we bekendheid eraan gegevens door middel van intranet berichten en verwijzen we naar www.zelfregietool.nl. Zuyderland kent fysieke themabijeenkomsten – waar patiëntenverenigingen aansluiten- en uitwisseling plaatsvindt. Naast deze fysieke bijeenkomsten verzorgen we webinars met de gelegenheid om per chat vragen te stellen aan de specialist. Dan zie je pas goed hoe mensen op elkaar reageren en de behoefte hieraan. Het positieve effect van lotgenotencontact is het gevoel hebben dat je er niet alleen voor staat. Die wetenschap doet een mens goed en dat is zichtbaar.
“Een fysiek trefpunt in het ziekenhuis dát is mijn droom en die van mijn collega’s”
Het ziekenhuis kent in tegenstelling tot zorginstellingen slechts korte contactmomenten met cliënten. Mijn droom is om binnen Zuyderland een fysieke plek te creëren. Een ontmoetingsplek voor professionals, patiënten en informele zorgverleners. Samen meer contact hebben waardoor een aansluiting binnen alle teams beter gewaarborgd blijft.
Bio Elvira
Elvira Derks 51 jaar is beleidsfunctionaris Persoonsgerichte Zorg/Kwaliteit & Veiligheid bij Zuyderland en van oorsprong verpleegkundige. Als mantelzorger weet ze ook uit eigen ervaring tegen welke knelpunten je aan kunt lopen. Om die reden ziet ze duidelijk niet alleen beroepsmatig maar ook gevoelsmatig de verschillende invalshoeken. Beleid vertalen naar de praktijk. Dát is haar missie!
Monique van de Ven, leidinggevende van Knooppunt Informele Zorg, werkte mee aan het project ‘Who Cares’. Dit paste perfect in de meerjarenstrategie van de MIK & PIW Groep waarbij zij het combineren van mantelzorg en werk als onderdeel van het thema vitaliteit oppakken.
Hoe ga je aan de slag met een thema als mantelzorg?
“We werden benaderd door Marja Veenstra van Burgerkracht Limburg en Suzan Robroek van Erasmus MC voor het project ‘Who Cares’. Als leidinggevende van Knooppunt Informele Zorg weet ik hoe belangrijk mantelzorgers zijn en ben ik me bewust van de druk die zij kunnen ervaren. Onder begeleiding van Marja en Suzan zijn we gestart met een 0-meting onder onze medewerkers. In deze peiling hebben we gemeten of medewerkers zich bewust zijn van het feit dat ze misschien mantelzorger zijn.”
Hoe onderzoek je de behoefte bij medewerkers?
“Bij MIK & PIW werken ongeveer 1000 medewerkers. Bijna 300 medewerkers hebben de enquête ingevuld, een mooi aantal. Naast dit onderzoek hebben Marja en Suzan ook een aantal persoonlijke gesprekken gevoerd met medewerkers en leidinggevenden met of zonder mantelzorgtaken. Al deze informatie is geanalyseerd door een werkgroep die vervolgens aan de slag is gegaan met een plan van aanpak.”
Wat waren de resultaten?
“We zijn gestart met het ontwikkelen van een visie. Uit de resultaten kwam vooral naar voren dat erkenning heel belangrijk is. Weten wat er speelt. Weten waar een medewerker mee te maken heeft. Daarnaast waarderen medewerkers dat wij aandacht besteden aan dit onderwerp. Medewerkers worden zich hierdoor ook bewust dat ze mantelzorger zijn. Vaak zien zij dit zelf pas in na het invullen van een vragenlijst.”
Hoe hebben jullie de resultaten omgezet in acties?
“We hebben op intranet alle informatie gebundeld over dit onderwerp. Hier vind je de wet- en regelgeving, de CAO, maar ook de regelingen bij MIK & PIW. We leggen medewerkers ook uit welke consequenties de wet- en regelgeving heeft, zoals bijvoorbeeld zorgverlof. Als je gebruik wilt maken van zorgverlof dan kan dit iets betekenen voor het salaris. Als medewerkers hier vragen over hebben dan kunnen zij terecht bij de HR-adviseurs. We zien ook dat naast het aanbieden van informatie ‘bewustwording’ erg belangrijk is. Daarom blijven we hier structureel aandacht aan geven. Zo hebben we op de ‘Dag van de Mantelzorg’ een filmpje geplaatst waarin we een oproep deden richting medewerkers om het onderwerp bespreekbaar te maken. En riepen we medewerkers structureel op om de vragenlijst in te vullen om te bekijken of ze wellicht mantelzorger zijn. Zodat ze weten dat ze er niet alleen voor staan!”
“Daarnaast geven wij leidinggevenden handvatten om dit bespreekbaar te maken. Zo organiseren we in 2023 een training voor leidinggevenden ‘Hoe maak je mantelzorg bespreekbaar?’. Door er continue aandacht aan te geven, richten wij ons op de ‘preventie’ van uitval van medewerkers. Zodat zij tijdig het gesprek aan gaan en werk en mantelzorgtaken op een vitale wijze kunnen combineren. Want als je als mantelzorger uitvalt, kun je niemand meer helpen.”
Jullie hebben een eigen Steunpunt Mantelzorg, kunnen medewerkers daar terecht?
“Jazeker, dat is echt een voordeel. Hierdoor kunnen wij een beroep doen op de mantelzorgconsulenten. Zij sluiten bijvoorbeeld aan tijdens teambijeenkomsten om het thema bespreekbaar te maken en geven uitleg wat zij als Steunpunt Mantelzorg kunnen betekenen voor medewerkers.”
Zien jullie al resultaten?
“Het is heel krachtig dat wij een eigen Steunpunt Mantelzorg in huis hebben en daar zetten wij nu op in. We werken ook met zelfhulpgroepen. Als blijkt dat er behoefte is aan zelfhulpgroepen, dan organiseren we deze. Momenteel krijgen we vele positieve reacties terug. Medewerkers waarderen vooral dat er aandacht aan wordt gegeven. Omdat je als mantelzorger de erkenning krijgt die je verdient. Het is niet niks om alle ballen in de lucht te houden en goed voor jezelf te zorgen. En dat willen wij dan ook uitdragen als mantelzorgvriendelijke organisatie.”
Enthousiaste jongen met de wil om anderen te helpen
Joey is 20 jaar en woont begeleid in een woonvorm bij Pergamijn. “Ik ben een enthousiaste jongen. Soms ben ik een beetje te druk. Dat vind ik zelf want ik heb ADHD. Dan denk ik achteraf weleens: moest ik me daar nu weer zo druk over maken? Ik heb een leerachterstand en ook wel eens een kort lontje maar dat gebeurt alleen als ik te weinig slaap. Meestal niet hoor, en dan sta ik voor iedereen klaar!
Bij mij kun je terecht als je je hart wil luchten. Als je gewoon eens met iemand wilt praten van mens tot mens. Dat is soms best moeilijk want lang niet iedereen heeft iemand om mee te praten. Buiten mijn vader, moeder en grootouders had ik ook niemand. Uit ervaring weet ik hoe rot je je daarbij kunt voelen. Als je dat gevoel herkent dan kun je bij mij terecht.”
Er niet echt bij horen is keihard, dat doet pijn; daar wil ik iets aan doen
Bij Joey komt de wil om te helpen vanuit zijn hart want hij kent het gevoel om er niet bij te horen maar al te goed. Dat begon op jonge leeftijd vanaf de lagere school.” Ik werd gepest, en niet zo’n beetje ook. Ik vertelde het aan leerkrachten en zelfs aan vertrouwenspersonen maar er werd bedroevend weinig mee gedaan. Om niet te zeggen niets. Dat zou niet mogen. Ik werd gepest omdat ik anders was en later ook vanwege mijn geaardheid. Ik voelde me eenzaam en raakte erdoor in een depressie. Het duurde drie jaar voordat ik daar zelf uit wist te komen. Dat moet toch anders kunnen. Zaken als scheidingen, problemen thuis, racisme, discriminatie en geloof zijn hoofdbrekens voor veel jongeren. Mijn raad: probeer het niet allemaal zelf op te lossen maar praat er met anderen over dat helpt!
Werken bij Vidar maar straks ook als vrijwilliger bij @ease
“Ik werk bij leerwerkbedrijf Vidar in Sittard in het restaurant van de gemeente. Hier kan ik ‘beschut’ werken in een klein team. Dat werkt voor mij want het betekent dat ik – wanneer het te druk is – me terug kan trekken, dan ga ik even naar buiten. Daarna is het weer goed en ga ik verder. Het is een fijne, afwisselende baan in de catering. Soms werk ik in de keuken, dan weer in de bediening. Werk geeft me structuur en bovendien hou ik van koken dus dat is mooi meegenomen.”
Meedoen en de uitdaging aangaan
Je geeft aan niet van drukte te houden. Toch ging je de uitdaging aan om via Burgerkracht Limburg mee te doen aan het Social Lab en BeYOUng. Je durfde zelfs in het openbaar intieme verhalen te delen met een groep jongeren. Hoe rijm je dat? “Ja, maar dat is heel iets anders, dan overvalt het me niet. Daar heb ik van tevoren goed over nagedacht, dan weet ik wat ik ga zeggen en dan lukt het me wel. Ik heb een boodschap en die ik wil delen. Dat doe ik op mijn eigen Joey manier want ik geloof dat mensen daar iets aan kunnen hebben. Mijn boodschap gaat over het belang van liefde en vriendschap. Wat het betekent als je iemand hebt die je kunt vertrouwen. Om sorry te durven zeggen bij ruzies en daar vooral niet te lang mee wachten. Daarmee maak je dingen alleen maar groter dan ze zijn en daar heb je niks aan. Iedereen mag zijn wie hij is ook al verschilt dat van de grote groep. Daarom word ik ook vrijwilliger bij @ease. Ik ga een training volgen om me nog beter te kunnen inzetten. Bij @ease kun je je anoniem en veilig je verhaal kwijt. Er is altijd iemand die een luisterend oor biedt en het schept geen verplichtingen.
Hoe kunnen jongeren die met je willen praten je vinden?
“Ja, dat is een goeie. Nou, straks dus bij @ease maar ook via Burgerkracht Limburg wil ik blijvend mijn steentje bijdragen.”
Waarom is het voor jou belangrijk om met jongeren in contact te blijven?
Omdat ik denk dat het kan helpen. Ik heb een leuke, praktische tip. Aan jullie de keuze om er al dan niet aan mee te doen. Als je een rotdag hebt gehad schrijf het op en vernietig het erna. Verscheur, verbrand of versnipper het. Het doel hiervan is om de op de slechtste momenten gedachten letterlijk te vernietigen. Daarnaast schrijf je minstens één positief ding op. Maar deze schrijfsels bewaar je. Hoe dat een jaar vol en pak het er weer bij, lees het terug. Misschien brengt het je wat.
Maria Wetzels – vrijwilliger
“Kies je ‘darlings’. Doe als vrijwilliger wat je belangrijk vindt, waar je goed in bent en wat er voor jou toe doet!
Het Project Next Level
Burgerparticipatie is een kwestie van volharding, een ‘never ending story’.
Voordat Maria als vrijwilliger bij het Project Next Level betrokken raakte werkte ze mee aan diverse andere projecten bij Burgerkracht Limburg.
Het Project Next Level is voor Maria een ‘vervolgproject’ gegroeid uit diverse eerdere opdrachten bij BKL waaraan ze meewerkte om burgerparticipatie handen en voeten te geven. Een stroperig en lang niet altijd gemakkelijk proces. Steeds opnieuw zijn er weer nieuwe onderzoekers en nieuwe projecten waar Maria als burgerparticipant kan helpen door deel te nemen, maar ook te helpen om projectenopdrachten inhoudelijk vorm te geven. Dat doet ze samen met de projectleiders en programmamakers. Ze is dus zowel deelnemer als projectlid. Zo zijn er coaching modules ontwikkeld om een betere invulling te geven aan burgerparticipatie en werkt ze mee aan diverse onderzoeken. Ze vertegenwoordigt daarbij de stem van de burger. Vanuit het mantelzorgperspectief brengt ze in wat relevant is. Daarbij komt haar beroepsachtergrond – maar ook haar jarenlange ervaring als mantelzorger voor haar moeder goed van pas.
Waarom zijn deze projecten belangrijk?
“De processen in projecten zijn nooit eenvoudig en vanzelfsprekend; daar is een lange adem voor nodig. Je moet er blijvend aan trekken, maar er voorál ook in blijven geloven!”
Opdrachtgevers leggen vaak concrete opdrachten neer. Soms wordt daarbij voorbijgegaan aan basale vragen. Zaken die voortkomen uit de praktijk. Dan is de burgerparticipant van toegevoegde waarde. Hij of zij maakt het immers mee en kan duidelijk maken waar het schuurt.
Waarom vind je het belangrijk dat voor deze projecten aandacht is?
De stem van de burgers is voor professionals vaak verrassend. ‘Aha Erlebnisse’ die door die stem van de burger naar voren komen. Zaken waar opdrachtgevers/professionals niet aan gedacht hebben. Communiceer je wel goed als je iets wil opzetten? Kijk je ook voldoende naar wat het oplevert?
Wat zijn je ervaringen hiermee? Heb je een voorbeeld?
“Een mooi voorbeeld hiervan is een transferproject waar ik aan meewerkte. Hierbij ging het om mensen die een heupfractuur hadden opgelopen zo actief mogelijk te laten zijn in het dagelijkse leven. Maar vervoer speelt daarbij een rol. Dat bleek moeilijk. Door dit aspect in te brengen kon hiervoor een oplossing gevonden worden. Een opdracht moet nut hebben en ertoe leiden dat mensen zo lang mogelijk hun eigen regie kunnen voeren en dat ze – waar mogelijk – zélf de touwtjes in handen houden. In Heerlen bijvoorbeeld werd de mogelijkheid geboden tot thuismeting bij diabetes. Dat zijn dingen die niet alleen financieel aantrekkelijk zijn, maar vooral een betere kwaliteit van leven opleveren. Mensen hoeven niet iedere keer weer die gang naar het ziekenhuis te maken. Op allerlei plekken en ook door de politiek wordt geprobeerd om ontwikkelingen aan te jagen door burgerparticipatie een plek te geven. Dat is niet alleen een ideologische gedrevenheid maar zorgt er ook voor dat je meer voor elkaar krijgt. Wanneer je mensen meekrijgt, er draagkracht voor ontstaat, dan werkt het waardoor het structureel een tool kan worden.
Bio Maria
Maria woont samen met haar echtgenoot in Voerendaal. Ze hebben drie kinderen en vier kleinkinderen. Ooit begon ze als maatschappelijk werker. Later vervulde ze bij Radar verschillende managementfuncties. Haar carrière rondde ze af als programmamanager zorginnovatie. Inmiddels is ze alweer een paar jaar met pensioen. Actief is ze nog altijd. Maatschappelijke betrokkenheid vindt Maria een groot goed. “Wat je tijdens je werkende leven hebt opgedaan is een schat aan ervaringen. Het is zonde om deze niet te gebruiken zeker als je het positief kunt inzetten. Je kunt daardoor van betekenis zijn en dingen doen die positief bijdragen aan de maatschappij”.
We willen burgers laten zien wat Positieve Gezondheid kan bieden
Een gedachtegoed dat mensen kan helpen op vele gebieden
Vrijwilliger op vele fronten
“Een Zwerfkei en een Duizendpoot”. Zo omschrijft Leon zichzelf. Hij is overal en doet van alles. Een geïmproviseerd visitekaartje laat zien dat dat wel moet kloppen want een snelle blik op het kaartje leert dat hij zich met wel meer dan tien verschillende vrijwilligersfuncties bezighoudt. Waar komt deze gedrevenheid vandaan? Leon vertelt het graag: “Als je kijkt naar het Spinnenweb van Positieve Gezondheid scoor ik niet bepaald op de stabiliteit van mijn lichaam. Maar in mijn dagelijks leven doe ik mee; ervaar ik zingeving en kwaliteit van leven. Het spinnenweb in de praktijk toepassen, dat gun ik een ander ook.”
“Samen gezond”
Het VEZN-project Co-ownership van burgers bij Mijnstreekambities (Samen Gezond),
is één van de initiatieven waar Leon zich voor inzet. Dat doet hij met Eric Apon, projectmanager bij Burgerkracht Limburg. Samen zijn ze in Heerlen Noord, Geleen-Zuid (de Kluis) en Munstergeleen gestart met het bezoeken van verschillende groepen burgers van alle leeftijden. We gaan met mensen in gesprek om een beweging op gang te brengen. Door zelf aan de slag te gaan met gezondheid. Dit gebeurt via vragenlijsten die gebaseerd zijn op het gedachtengoed van “Positieve Gezondheid”. Op die manier willen we kijken of er ruimte is voor zogenaamde “community’s”. Wat we ermee willen bereiken? De kwaliteit en de betaalbaarheid in de zorg verbeteren want op dat gebied valt er in de Mijnstreek nog een hoop te halen. We hebben een structurele achterstand op het gebied van gezondheid, welvaart en welzijn die onder het nationale gemiddelde ligt. Daar proberen we wat aan te doen. Daarvoor gaan we op zoek naar wat verbeterd kan worden en kijken we hoe we dat samen kunnen doen omdat het echt meerwaarde heeft. Daarbij werken we samen met diegenen die de doelgroep goed kent zoals huisartsen, buurthuizen en de KBO.
“Ik ben een verbinder, een Christoffel; ik kan van los zand iets maken”
“Op mijn eigen manier kan ik mensen helpen.” “Wat bedoel je daar precies mee?” “Kijk, mijn lichaam kan hier en daar misschien nalaten, maar mijn geest werkt uitstekend. Ik kan inzetten op mijn eigen levenservaringen. Die waren niet altijd even gemakkelijk. In het verleden zijn mij dingen overkomen die ik bij een ander herken. Ik kan bruggen bouwen. Helpen door te luisteren, luisteren, luisteren… Ik probeer te voorkomen dat iemand in dezelfde valkuilen terechtkomt als ik. Het is belangrijk om goed waar te nemen, om te begrijpen hoe mensen denken, wat iemand beweegt. Zingeving is niet voor iedereen eenvoudig vooral niet als je in een isolement zit. In iedere wijk gaat het er anders aan toe. Je moet kennis hebben van de sociale kaart (als die er al is) maar als je dan eenmaal met elkaar in verbinding bent kun je ideeën ontwikkelen en samenwerken.
Biografie Leon Lemmens
Leon Lemmens gelooft in de inzet van de Presentie filosofie (Andries Baart) die uitgaat van rechtvaardige, menselijke verhoudingen. Dit staat in schril contrast met de verzakelijkte, marktgerichte op productie georiënteerde zorgverlening. Beroepsmatig was hij op vele terreinen actief. Zo was hij o.a.: kelner, chauffeur en uitvoerder in de bouw. Als vrijwilliger is hij voorzitter KBO Geleen-Zuid en de Kluis, Interim secretaris en ouderenadviseur KBO Westelijke Mijnstreek, Intermediair van Roma, Sinti’s en woonwagenbewoners in de Westelijke Mijnstreek. Spil in de wijk. Lid Burgertop Limburg. Toekomst Ambassadeur gemeente Sittard-Geleen. Lid van de Wmo-raad Sittard-Geleen. Lid van het Wijkplatform. Lid werkgroep Leefbaarheid. In zijn vrije tijd fietst en fotografeert hij en zingt hij in een gemengd koor.
In een diverse samenleving, is een meervoudige identiteit een kracht!
Op dinsdag 15 november 2022 vond het Social Lab in Venlo plaats. In dit Social lab gingen we in gesprek met jongeren die opgroeien in diverse culturen. Hoe ga je om met aannamen, discriminatie, groepsvorming, het puber zijn? Ze deelden ervaringen en tips met elkaar.
De grootste gemene deler onder jongeren is dat ze zich allemaal Nederlander voelen maar door de buitenwereld niet altijd zo gezien worden. Ze hebben het gevoel dat ze anders zijn en er niet bij horen. Zij worstelen daardoor met hun identiteit en loyaliteit. Vanuit huis krijgen ze de cultuur, normen en waarden mee die ze heel belangrijk vinden, maar aan de andere kant groeien ze op met de Nederlandse cultuur en willen ze voldoen aan wat de samenleving van hen verwacht. En dat is niet makkelijk, het zorgt voor botsingen tussen culturen.
Naast de culturele uitdagingen, hebben zij ook te maken met uitdagingen waarmee elke tiener te maken krijgt; groepsvorming op school, docenten die over de schreef gaan en het proces van losmaken van ouder(s).
Ondanks de vele uitdagingen halen zij wel kracht uit het opgroeien in meerdere culturen. Ze creëren hun eigen identiteit door verschillende elementen uit verschillende culturen te halen die het best bij hen past.
Tijdens de bijeenkomst deelden de jongeren tips en ervaringen met elkaar. Ze hadden het gevoel er niet alleen voor te staan omdat iedereen met dezelfde zaken worstelt. Ook kwam de anti-discriminatie voorziening (ADV Limburg) ter sprake en wisten velen niet dat deze bestond. Als laatste hebben we ook gesproken over opmerkingen waar zij mee te maken krijgen. Wat doe je als je deze niet prettig vindt? Probeer dan vooral te reageren vanuit je brein en niet vanuit emotie. Dat is moeilijk maar je houdt de eer bij jezelf. Behandel anderen zoals je ook zelf behandelt wil worden.
